GÖNÜLLÜ YÖNETİMİ
Giriş
Gönüllülük, herhangi bir kâr amacı gütmeyen kuruluşlarda kendini var eden bir kavramdır.
Gönüllülük faaliyetlerine sadece birey odaklı bakmak doğru değildir, aynı zamanda çeşitli kurum ve kuruluşların gönüllü faaliyetlerine katkısı olduğu unutulmayacak bir gerçektir.
STK’ ların ve gönüllülerin birbirlerine karşı sorumlulukları vardır. Aralarındaki ilişkiyi işçi-işeren şeklinde düşünmemek gerekir. Örneğin işçi-işveren arasındaki ilişki; verilen emek karşısında alınan ücrettir, ancak gönüllü ve STK arasında böyle bir durum yoktur. Kişi kendi isteği ile herhangi bir menfaat beklemeden gönüllü faaliyetlerinde bulunur ve herhangi bir ücret beklentisi de olmaz.
Yapılan araştırmalar göre Türkiye’de nüfusun çok az bir kesimi gönüllülük faaliyetlerine katılım sağlamaktadır. Çoğu kişi de bu durumu, yeterli zaman bulamadıkları şeklinde açıklamaktadır.
Birleşmiş Milletler gönüllüğün tanımını üç madde ile özetlemiştir.
- Gönüllülük kişin kendi hür iradesi ile katılım sağladığı bir faaliyettir.
- Herhangi bir finansal destek beklemeden gerçekleştirmesidir.
- Gerçekleştirilen faaliyetlerin toplumun faydasına olmasıdır. (State of the World’s Volunterisim Report, 2011, akt: Balaban ve İnce, 2015: 152).
Gönüllülerin Özellikleri
Gönüllü faaliyetlerinde bulunacak kişilerin yakından tanınması, ilgi ve ihtiyaçlarını neler olduğunun tespit edilmesi bu noktadan önemlidir.
Bireyleri tanırken, her insanın aynı olamayacağı, ilgi, istek ve yeteneklerinin farklı olacağı unutulmamalıdır.
Gönüllüleri; yaşa göre, cinsiyete göre, toplumsal statüye göre, amaçlarına göre, görevlendirilme türüne göre, ücret alıp almamasına göre kategorilere ayırabiliriz
Gönüllülerde Motivasyon
Gönüllülerin süreç içerisinde daha dinamik, daha faydalı işler yapmasını istiyorsak, gönüllülere her anlamda destek vererek, bu süreçte yalnız olmadıklarını hissettirmemiz gerekir. Yaptıkları faaliyetler sonucunda dönüt, pekiştireç vererek morallerini daha yüksek tutabiliriz.
Bu süreçte gönüllülerle;
- Başlangıçta iletişime geçilmelidir.
- Yapılacak faaliyetler hususunda bilgilendirme yapılmalıdır.
- İsimleri ile hitap ederek, değerli oldukları hissettirilmelidir.
- Gönüllülerin yaşamları daha yakından tanınmalıdır.
- Diğer gönüllülerle tanışma fırsatı sağlanmalıdır.
- Karşılaşılan güçlüklerde profesyonelce el uzatarak gönüllülere yardımcı olunmalıdır.
- Yönetim süreçlerinde gönüllülerle birlikte karar alınması, motive olmaları hususunda önemli bir etkendir.
Gönüllü Yönetimi ve Yaklaşımları
STK’larda gönüllü yönetim süreci beş temel adım ile ortaya konulabilir.
- Planlama
- Gönüllü kazanma
- Eğitim
- Yöneltme
- Değerlendirme olarak sıralanabilir.
Gönüllü yönetim yaklaşımları
Naylor (1967)
1) Gönüllülük gerektiren görevin tanımı,
2) Gönüllünün kim olduğunun tanımlanması,
3) Gönüllülere yönelik işe alım planının hazırlanması,
4) Gönüllülerin seçilmesi ve yerleştirilmesi,
5) Atama ve desteğin sağlanması,
6) Kapsamlı ve birleşik eğitim programlarının yürütülmesi
7) Gönüllü çalışmalarının takibi.
Pendrod (1991) LOOP Modeli
1) Yerleştirme,
2) Oryantasyon,
3) Yürütme,
4) Gönüllülüğü devam ettirme
Brudney (1990)
1) İş tanımı,
2) Eleme,
3) Yerleştirme,
4) Eğitim,
5) Değerlendirme ve gönüllüleri tanıma aşamaları
Ellis (1996)’e Göre Gönüllü Yönetimi Yaklaşımı
Susan Ellis (1996) bir örgütün yönetici liderleri ve onların sadece bir şeyler ters gidince de il, tamamında gönüllü programına dahil olmalarını vurgulamaktadır. Aynı şekilde Ellis, ücretli personelde oldu u gibi gönüllü alışanların departmanına da özen gösterilmesi gerekti ini belirtmektedir. Gönüllülerle alışmaya başlamadan önce örgüt felsefesini, ama ve hedeflerini, politikalarını, yönetim yapısını, organizasyon şemasını ve örgüt hakkında sunmak istediklerini geliştirmelidir. Bu aşamanın sonrasında gönüllüleri almak başarının artmasını sağlayacaktır.
BETÜL GÖÇGÜN
KAYNAKÇA
Çevik, Ayşen ve Gürsel, Ferda. Gönüllü Motivasyon Envanteri: Türk Popülasyonuna
Uyarlanması. Spormetre Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 2012.
Yanardağ, Umut ve Zubaroğlu Yanardağ, Melek. Gençlik ve Gönüllülük Bağlamında SivilAnt, Nobel Yayıncılık,2020