Giriş
Bu rapor Dışişleri Bakanı Hakan Fidan’ın 22-24 Ağustos tarihleri arasında Irak’ta gerçekleştirmiş olduğu ziyaretler üzerine yazılmıştır. Öncelikle görüşme düzenlenen isimler Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı’nın vermiş olduğu bilgiler çerçevesinde aktarılacak, daha sonra öne çıkan başlıklara değinilecektir. Ziyaretin Bağdat’ı ve Erbil’i kapsayan geniş içeriği ve görüşmelerin gerçekleştirildiği isimlerin stratejik önemi rapor çerçevesinde ele alınacaktır.
Rapor
Hakan Fidan’ın geçtiğimiz haftalarda Irak’a gerçekleştirmiş olduğu ziyaret oldukça geniş bir kapsamda ve pozitif bir atmosferde düzenlenmiştir. Ziyaret 22 Ağustos’ta Fidan’ın havaalanına inişini takiben başlamış ve 24 Ağustos’ta Irak’tan ayrılana dek yoğun bir tempo ile devam etmiştir. Yaklaşık iki buçuk gün boyunca 20’den fazla ziyaret ile yoğun bir diplomasi trafiği yaşanmıştır. Bu kapsamda siyasi isimlerin yanı sıra İran’a yakınlığı ile bilinen ve Türkiye karşıtı söylemlere sahip isimler de dahil olmak üzere Şii ve Sünni önde gelen liderlere de zaman ayıran Fidan, Türkmenlerle de hem Bağdat’ta hem Erbil’de bir araya gelmiştir.
Fidan ilk olarak başbakan yardımcısı ve mevkidaşı Fuad Hüseyin ile bir araya gelmiştir. Ardından düzenlenen basın toplantısı ile Türkiye’nin ziyaret boyunca ele alacağı konuların genel bir krokisi ortaya konmuştur. Basın toplantısında öne çıkan temel başlıklar şu şekildedir; İki ülke arasındaki ekonomik ve ticari ilişkilerin geliştirilmesi, PKK ile mücadelenin önemi ve bu noktada Türkiye’nin Irak’tan beklentileri, uzun yıllardır yaşanan su meselesine akılcı ve çözüm odaklı yaklaşım, Kalkınma Yolu Projesi’nin bölgesel refah ve istikrara olası katkıları ve islamafobi ile mücadelede birliktelik vurgusu. Bunun yanı sıra Türkiye’nin Irak politikasının temel çizgileri de bu basın toplantısında net bir şekilde ortaya konmuştur. Toprak bütünlüğüne verilen önem ile birlikte Irak’ın refah ve istikrarının hem Türkiye hem de Irak için önemi vurgulanmıştır.
Fidan 23 Ağustos’ta Bağdat’ta üst düzey ziyaretlerine devam etmiş ve ilk olarak Irak Cumhurbaşkanı Abdullatif Reşit tarafından kabul edilmiştir. Görüşmede üç temel başlık ön plana çıkmıştır; ikili ticaretin geliştirilmesi, terör ile mücadele ve suyun verimli kullanımına yönelik yaklaşımlar. Daha sonra Başbakan Muhammed Siya el Sudani ile yapılan görüşmede ise benzer başlıklara değinilmiş ve siyasi, ekonomik ve güvenlik noktasında ikili ilişiklerin geliştirilmesine yönelik çalışmalar vurgulanmıştır. Fidan’ın gerçekleştirmiş olduğu bu görüşme aynı zamanda Türkiye’nin Sudani hükümetine karşı olan desteğin de bir göstergesi olmuştur.
Savunma Bakanı Sabit Muhammed Al Abbasi, Irak eski başbakanı ve Kanun Devleti Koalisyonu Lideri Nuri el-Maliki, Sünni Arap siyasetçilerden Irak Egemenlik İttifakı Lideri Hamis Hançer, İran’a yakınlığı ile bilinen Fetih İttifakı lideri Hadi Amiri, yine Sünni siyasetçilerden Temsilciler Meclisi Başkanı Muhammed Halbusi, Şii siyasetçi Ulusal Hikmet Akımı Lideri Ammar Hekim ve Haşdi Şabi Komisyonu Başkanı Falih el-Feyyad ile 23 Ağustos’ta Bağdat’da görüşmeler gerçekleştirilmiştir. Yine aynı gün içerisinde Türkiye’nin Bağdat büyükelçiliğinde Irak Türkmen Cephesi (ITC) liderleri ve Irak Türkmen Toplumu ileri gelenleri ile görüşen Fidan, aynı zamanda Malezyalı mevkidaşı Zambry Abd Kadir ile ikili ilişkileri ve yükselen İslam düşmanlığına karşı birlikteliği kapsayan bir görüşme gerçekleştirmiştir.
Hakan Fidan 24 Ağustos’ta Erbil’e geçmiş ve burada da bir dizi ziyaret gerçekleştirmiştir. Erbil ziyareti de Bağdat kadar önemli ve geniş ölçekte planlanmış, stratejik başlıklar değerlendirilmiştir. Hem Kürt siyasetçilerden hem de Türkmen Cephesi’nden ileri gelenlerle görüşmeler düzenlenmiştir. Irak Kürt Bölgesel Yönetimi (IKBY) Başkanı Neçirvan Barzani, IKBY Başbakanı Mesrur Barzani, IKBY Başbakan Yardımcısı Kubat Talabani, Kürdistan Demokratik Partisi (KDP) Başkanı Mesut Barzani ile ITC Erbil İl Başkanlığı’na ziyaretler düzenlenmiştir. Bunların yanı sıra Kürdistan İslami Birliği ve Kürdistan İslami Hareketi de ziyaret edilmiştir.
Sonuç
Dışişleri Bakanı’nın Irak’a düzenlemiş olduğu bu geniş çaplı ziyaret hem bölgesel ilişkilerde hem de Irak-Türkiye ikili ilişkilerinde önemli bir gelişmeyi temsil etmektedir. Türkiye’nin Irak ile ilişkilerinin gelecek dönemde daha geniş kapsamlı ve daha nitelikli bir yöne everilebileceğinin sinyalleri verilmiş ve Irak siyasetinin aktörlerinin her birinin önemi ortaya konmuştur. İlerleyen zamanda Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın da Irak’a bir ziyaret gerçekleştirmeyi planladığı bilinmektedir, bu doğrultuda değerlendirildiğinde Fidan’ın sahada bir ön çalışma yaptığını söylemek yanlış olmayacaktır. Irak tarafının da yapılan ziyaretten memnun olduğu bilinmekte ve ilişkilerin gelecek dönemde ekonomik, siyasi ve güvenlik noktasında ilerlemesi beklenmektedir.
Yazan: Münevver Fatma Özyurt
*Makalelerdeki fikirler yazarına aittir ve Divan Araştırma ve Eğitim Derneği’nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.
