Suriye Haritalama Çalışması

1-)Yabancı Üsler

Suriye’deki askeri üsleri ülkesel bazda ele alınarak ayrı ayrı haritalandırmalar ile sunulmuştur.(Fransa, Abd, Rusya, Türkiye, İran) 

ABD

2019 yılından sonra ABD’nin suriye’deki üç bölgeden çekilmesi ile askeri üs, gözlem kısımları, lojistik vs. 28 bölgede varlık gösterdiği gözükmektedir. 28 noktada varlık gösteren ABD, 3 bölgeye şu şekilde yayılmıştır:  Haseke’de 17, Deyrizor’da 9 ve Humus’ta 2 nokta. SDG’nin bu bölgelerde varlık gösterdiği bilinmektedir.

https://jusoor.co/tr/details/suriye%E2%80%99de-d%C4%B1%C5%9F-g%C3%BC%C3%A7lere-ait-noktalar%C4%B1n-haritas%C4%B1-2022-ortas%C4%B1

Rusya

Araştırmalar ve doğrulanmış kaynakların gösterdiğine göre, Rusya Suriye’de 2. fazla üsse sahip konumda. Rusya’nın Hemen hemen Suriye’nin bütün şehirlerinde üsleri bulunmaktadır Lojistik güvenlik üsleri vb. üsler dâhil Rusya’nın toplam 132 adet askeri üssü bulunmaktadır. Üsler bölgelere şu şekilde dağılmıştır: Hama’da 25, Haseke’de 14, Lazkiye’de 14, Halep’te 12, Deyrizor’da 11, İdlib’de 11, Humus’ta 9, Süveyda’da 9, Rakka’da 8, Şam kırsalında 7, Der’a’da 5, Şam’da 4, Tartus’ta 2 ve Kuneytra’da 1.

2022 yılında Rusya bağzı yerel bölgelerden, Suriye’de bulundurduğu ÖAŞ leri Rusya-Ukrayna savaşanında etkilerinden kaynaklı geri çekmiştir, ayrıca kendi resmi silahlı gücü olan ordusuda Suriye’nin merkezindeki Hama askeri havaalanı, Halep’teki Neyrab havaalanı ve Humus’taki Mahin depoları gibi bazı ana üslerden çekilmiştir.

(https://jusoor.co/tr/details/suriye%E2%80%99de-d%C4%B1%C5%9F-g%C3%BC%C3%A7lere-ait-noktalar%C4%B1n-haritas%C4%B1-2022-ortas%C4%B1)

Türkiye

Türkiye, Suriye’deki askeri üslerini hem sınır güvenliği hem de bölge dinamikleri için 2022 yılında 122 noktadan 124’e yükseltmiştir.  Türkiye’nin Suriye’de sahip olduğu askeri, operasyon ve güvenlik üsleri 6 şehirde varlık göstermektedir şehirlere göre dağılım şu şekildedir: Halep’te 57, İdlib’de 50, Rakka’da 10, Haseke’de 4, Lazkiye’de 2 ve Hama’da 1.

(https://jusoor.co/tr/details/suriye%E2%80%99de-d%C4%B1%C5%9F-g%C3%BC%C3%A7lere-ait-noktalar%C4%B1n-haritas%C4%B1-2022-ortas%C4%B1)

İran

Suriye’de en çok askeri üsse sahip konumda İran gelmektedir. 469 adet askeri, operasyon vb. birçok üsse sahip olan İran 14 şehirde varlık göstermektedir. Dağılımlar ise şu şekildedir: Halep’te 107, Şam kırsalında 93, Humus’ta 55, Deyrizor’da 54, Deraa’da 33, İdlib’de 25, Kuneytra’da 22, Hama’da 26, Rakka’da 14, Lazkiye’de 15, Süveyda’da 12 ve Şam’da 6, Haseke’de 6 ve Tartus’ta 1.

İran, Suriye sahasında Hizbullah ve devrim muhafızları gibi milis gruplarla sahada aktif varlık göstermektedir. Rusya’nın haseke’nin bağzı bölgelerinde stratejik olarak geri plana düşmesi sonucunda İran Hizbullah milisleri ile beraber haseke de 5 farklı üs daha kurmuştur. İran’ın Suriye’de varlık göstermesi Lübnan Hizbullah’ı ile çıkarlarının korunması açısından önemlidir. 

https://jusoor.co/tr/details/suriye%E2%80%99de-d%C4%B1%C5%9F-g%C3%BC%C3%A7lere-ait-noktalar%C4%B1n-haritas%C4%B1-2022-ortas%C4%B1)

Fransa

Suriye’de en az askeri varlığa sahip olan Fransa 9 bölgede varlık göstermektedir. Bulunduğu bölgelerde terör örgütleri ile temas halinde olan Fransa’nın dağılımı şu şekildedir: Fırat’ın batısın’da, Rakka’da,  Deyrizor’da, Haseke’de, Telabyad’da ve Aynularab bölgelerinde toplam 9 adet üs bulunmaktadır.

(https://www.aa.com.tr/tr/dunya/suriyedeki-fransiz-askeri-varligi/1349000)

2-)Büyük Şehirler(nüfüsa göre)

Suriye’nin resmi nüfusu Dışişleri Bakanlığımızın verilerine göre toplam 17.5 Milyona ulaşmıştır (2021), başkenti Şam’dır. https://www.mfa.gov.tr/suriye-kunyesi.tr.mfa

Nüfus dağılımına göre yapacağım sıralamada kendi bakanlığımızın verilerinin sınırlı olduğu ve resmi sayılabilecek veriler arasında ki tutarsızlıklardan ötürü birçok kaynakla ortak noktası ve tutarlılığını olduğunu düşündüğüm Florida’daki Ortak Özel Operasyonlar Üniversitesi’nde Yardımcı Doçent olarak görev yapan DR.Mihredad Azadi’nin verileri üzerinden gitmeye karar verdim. Columbia Üniversitesi’nde tamamladığı veriler üzerinden bir sıralama yapacağım.(nüfus yoğunluğu olarak beş büyük şehir değerlendirilecektir)

https://gulf2000.columbia.edu/images/maps/Syria_Population_Demog_lg.png

https://gulf2000.columbia.edu/maps.shtml#demo

1-Halep(2011): 4,868,000 / Yüz Ölçümü:18,500 Km²

2-Dera(2011): 1,027,000 /  Yüz Ölçümü:3,730 Km²

3-Şam(2011): 2,836,00 / Yüz Ölçümü:  18,032 Km²

4-Deyrizor(2011): 1,2400,00 / Yüz Ölçümü: 33,060 Km²

5-Humus(2011): 1,803,000 / Yüz Ölçümü: 42,223 Km²

Harita verilerine baktığımızda Suriye’nin toplam toprak yüz ölçümü 185,180 km², nüfus yoğunluğu 2011’de tutulan verilere göre 21,337,000 olduğu gözükse de yıllar içinde göçün arttı düşünülerek sayının azaldığı birçok resmi kaynak tarafından belirtilmiştir.Bu rakamları(kaynaksal açıdan) veri olarak kullanmamdaki sebep ise resmi araştırma kuruluşları ile belli noktalarda birçok bağdaşıklık göstermesidir.

3-)Deniz Ve Havalimanları

Ülkede Şam, Halep ve Lazkiye’de olmak üzere üç ana havaalanı, toplamda da 104havaalanı bulunmaktadır. Yolcu ve yük taşımacılığının büyük kısmı Şam Uluslararası Havaalanı vasıtasıyla gerçekleştirilmektedir.  https://ticaret.gov.tr/data/5eeb698713b8763170152c4f/Suriye%20Pazar%20Bilgileri.pdf

Günümüz Suriye’sinde ise askeri, sivil, zirai ve azgelişmiş uçakların inip kalktığı 55 adet havaalanını bilinmektedir. Bunlardan 33’ü aktif durumda. 22 tanesi ise aktif değildir ve çoğu askeri üsse dönüştürülmüş durumda. Bazı özel havaalanları gibi tamamen terk edilen ve içlerinde hiçbir güç bulunmayan bazı havaalanları da mevcut.

(https://jusoor.co/public/tr/details/suriye%E2%80%99deki-havaalanlar%C4%B1-haritas%C4%B1)
(https://jusoor.co/public/tr/details/suriye%E2%80%99deki-havaalanlar%C4%B1-haritas%C4%B1)

Ülkede Tartus, Lazkiye ve Banyas olmak üzere üç ana liman ve toplam 77 adet ticari liman bulunmaktadır. Tartus Limanı en büyük limandır. Banyas Limanı’ndan çoğunlukla petrolürünleri sevkiyatı yapılmaktadır. Limanların üçü de devlet tarafından işletilmekte olup,altyapı vetesisler henüz yeteri kadar gelişmiş değildir. Gemilerin limanlara geri dönüşsüresi uzun, gümrük işlemleri yavaş ve gayrı resmi uygulamalar yaygındır. https://ticaret.gov.tr/data/5eeb698713b8763170152c4f/Suriye%20Pazar%20Bilgileri.pdf

4-)Önemli Otoyollar

M4 Otoyolu(Türk-Rus Devrisyesi Güzergâhı)

https://www.suriyegundemi.com/m4-otoyolu-uezerinde-gerceklestirilen-tuerk-rus-ortak-devriyesine-saldiri-duezenlendi

Yeni (Güvenli Bölge) haritası-Harita: TRT Haber (22 Ekim 2019)

5-)Önemli Ve Çekişmesi Olan Enerji Kaynakları

Suriye sahasında aktörlerin güç mücadelesinin en belirleyici unsurlarından birisi doğal kaynakların kontrolü olmuştur. Her ne kadar rejim Rusya ve İran’ın desteğiyle muhalifleri askeri olarak  İdlib bölgesine sıkıştırmış olsa da  ülkenin doğal kaynaklarının yaklaşık dörtte üçü(gaz ve petrol kuyuları) ABD desteğinde PKK’nın Suriye yapılanması olan SDG/YPG’nin kontrolündedir.

(https://stratejikortak.com/2019/12/baris-pinari-harekati-haritasi.html)

6-Etnik/Dini Dağılım

Suriye nüfusunun %80’e yakını Sünni Müslüman, %10’u Alevi, %5’i Hristiyan, %3’ü Dürzi’dir. Hristiyanlar içinde Süryaniler ve Ortodoks Ermeniler önemli yer tutmaktadır; çok az sayıda da Katolik ve Protestan vardır. Sünnilerin yarıdan biraz fazlası (%60) dört büyük şehirde (Şam, Halep, Humus, Hama) yaşamaktadırlar. Suriye’de Kürt ve Türkmen nüfus çoğunlukla Sünnilerden oluşmuştur. Alevi-Şii Türkmenler ve Şii Kürtler de azınlık olarak varlık göstermektedirler. 2011 sonrası sürecin haritalandırmalarına baktığımızda ortaya çıkan ortak kanı ve veriler, bölgede azınlık durumunda olan Sünni Arap, Kürt, Türkmen, Alevi Arap (Nusayri), Hristiyan halklar ülke içinde ve ülke dışında mülteci durumuna düştüğünü göstermektedir.

(https://www.mepanews.com/d/other/suriyeetnikdiniyapi.jpg)

Suriye’nin etnik anlamda %80’den fazlası Arap asıllıdır; geri kalanlar ise %9 Kürt, %3 Türkmen, daha düşük oranlarda Ermeni, Süryani, Çerkez vb. gruplardır. Savaş sonrası Suriye’de  Sünnilerin ülke içindeki oranı neredeyse %6’lık bir düşüş gösterirken ülke sınırları içinde kalan nüfusta Alevilerin sayısı oransal olarak artmıştır.

Yazan: Tarık Kuruoğlu

*Makalelerdeki fikirler yazarına aittir ve Divan Araştırma ve Eğitim Derneği’nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.