Giriş
Bu raporda, Suriye’deki etnik-dini dağılım, enerji kaynaklarının durumu ve bu kaynakların dağıtımı, deniz yetki alanları, önemli ulaşım yolları ile birlikte ülkenin en büyük şehirleri ve bu şehirlerde kurulu olan yabancı üslere dair bilgiler aktarılacaktır. 2011’de iç savaş patlak verdiğinden bu yana verilerde ciddi bir oynama olmuştur. Bu raporda verilen bilgiler, doğru bilginin esas alınması ilkesiyle, daha çok iç savaş öncesine ait olacaktır.
Rapor
1-)Genel Bilgiler
Resmi adı Suriye Arap Cumhuriyeti olan ülke, bugün iç savaş nedeniyle siyasi bir belirsizlik içindedir. 2011 verilerine göre tahmini olarak 23,2 milyon nüfusa sahip olsa da bugün milyonlarca kişi anavatanlarından ayrılmış yahut hayatını kaybetmiştir. Bu nedenle net nüfus sayısı bilinmemektedir. Ülke çöl iklimine sahiptir. Başkenti Şam’dır ve diğer en önemli iki şehri Halep ve Hama’dır.
2-)Etnik-Dini Dağılım
Suriye’de etnik-dini ve sosyoekonomik çeşitlilik söz konusudur. Dini/mezhepsel olarak incelendiğinde %80 Sünni, %10-12 Alevi, %5 Hıristiyan ve %3 Dürzilerden oluştuğu görülmektedir. Sünnilerin çoğunluğu ise Şafi mezhebine mensuptur. Protestan ve Katolikler azınlıkta olmakla birlikte Süryani ve Ortodoks Ermeniler önemli bir kesimi oluşturmaktadır. Yine çok az sayıda Yahudi Suriye etnik kimliğinde yerini almaktadır.
Dini Dağılım
|
Genel Olarak Yaşadıkları Bölgeler |
|
|
Sünni |
Süveyda ve Lazkiye dışındaki tüm bölgeler |
|
Alevi |
Lazkiye, Tartus, Baniyas, Şam, Hama ve Humus’un bazı bölgeleri |
|
Dürzi |
Cebel Dürüz, Dera (Süveyda bölgesi) |
|
Hıristiyan |
Şam ve Halep |
|
Yahudi |
Şam, Halep ve Cezire |
Etnik Dağılım
Çeşitli dini unsurların dahil olduğu etnik kimliklere bakıldığında, Suriye’nin %70’ini Arapların, %9’unu Kürtlerin, %2-3’ünü Ermenilerin oluşturduğu görülmektedir. Bununla birlikte tam sayıları belli olmamakla beraber Türk ve Çerkezlerin de Suriye’de varlıklarını sürdürdükleri bilinmektedir.
3-)Enerji Kaynakları
Suriye’de hem savaş öncesinde hem savaş zamanında enerji kaynakları büyük önem arz etmiştir. En önemli enerji kaynakları petrol ve doğal gazdır. Bunun yanında çok küçük bir oranda yenilenebilir enerji kaynakları da bulunmaktadır. En fazla petrol üretimi ülkenin Kuzey Doğusu’nda yapılmaktadır. Özellikle Deyr el-Zor bu noktada ön plana çıkmaktadır. Bugün bu kaynakları farklı güçler kontrol etmekle birlikte büyük çoğunluğu YPG/PYD terör örgütünün kontrolü altındadır.
Mısır, Lübnan ve Suriye arasında inşası planlanan 1200 km’lik bir doğalgaz boru hattıyla ilgili anlaşmaların imzalandığı bilinmektedir. Ürdün sınırından Humus’a kadar uzanan 314 km’lik bir doğalgaz boru hattı bulunmaktadır. Bununla birlikte Türkiye-Humus arasında kurulması planlanan 230km’lik bir doğalgaz boru hattı projesi de iç savaştan önce planlanmış ancak karışıklıklar nedeniyle sekteye uğramıştır.
4-)Deniz Yetki Alanları
Suriye 19 Kasım 2003’te Doğu Akdeniz’de deniz yetki alanlarını ilan etmiş ve Birleşmiş Milletler’e (BM) bildirmiştir. Bu alan esas hattan itibaren 12 mil karasuları, 24 mil bitişik bölge ve 200 mil münhasır ekonomik bölge (MEB) olarak ilan edilmiştir. Suriye’nin ilan ettiği bu alanın kuzeyi Türkiye’nin ilan ettiği deniz yetki alanı ile kesişmekte ve ihlale yol açmaktadır.
5-)Önemli Ulaşım Yolları
Ülkedeki karayolu ağı demiryoluna oranla daha geniş ve gelişmiş durumdadır. Yük ve yolcu taşımacılığının %90’ı karayolu üzerinden gerçekleşmektedir. Şam, Halep, Deyr el-Zor, Lazkiye, Humus, Hama ve Haseki gibi büyük şehirleri birbirine bağlayan karayolu ağı yaklaşık 70 bin km’yi bulmuştur.
Suriye’de 104 havaalanı bulunmaktadır. Bunlardan en önemli üç havaalanı Şam, Halep ve Lazkiye’de bulunmaktadır. Şam Uluslararası Havaalanı yük ve yolcu taşımacılığının merkezidir.
Ülkede toplam 77 ticari liman bulunmaktadır. En önemli limanlar Tartus, Banyas ve Lazkiye şehirlerindedir. Bu limanlarda henüz gümrük sistemi ve gemilerin kalkış ve varış sistemleri oturtulabilmiş değildir.
6-)Yabancı Ülkelerin Kontrolünde Olan Bölgeler
2022 verilerine göre Suriye’de dış güçlere ait toplam 753 kontrol noktası vardır. Bunlardan 160’ı askeri, güvenlik ve harekât üsleriyken, 593’ü ise askeri, güvenlik, lojistik ve gözlem noktalarıdır. Rejim kontrolünde olan bölgelerde Rusya ve İran’a ait kontrol noktaları ve üsler bulunurken Suriye’nin kuzeyi ve YPG/PYD kontrolündeki bölgede Amerika ve Türkiye’nin kontrol noktaları ve üsleri bulunmaktadır. Tüm 753 noktadan 176’sı Halep’tedir. Bu durum Halep’i en çok yabancı kontrol noktasının bulunduğu şehir yapmaktadır. En az kontrol noktası ise 3 nokta ile Tartus’tadır.
Haritalar
Yazan:Münevver Fatma Özyurt
*Makalelerdeki fikirler yazarına aittir ve Divan Araştırma ve Eğitim Derneği’nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.
