Giriş
Mevcut dünya düzeni, yeni bir dünya düzenine doğru dönüşmeye başlamakta ve parçalanma eğiliminde olan bir dinamik izlemektedir. Bu yeni normalde ekonomik cephe büyük güç rekabetinin merkezinde yer alıyor. Son BRICS ve G20 zirveleri de bu ekonomik mücadelenin bir ifadesi olarak görülebilir. 2023 yılında Hindistan’da yapılan G20 zirvesinde Orta Doğu’yu Avrupa’ya bağlayacak bir demiryolu ve liman ağı oluşturulmasına yönelik bir planın açıklanması dikkat çekicidir. Pek çok uzman bu yeni girişimi Çin Kuşak ve Yol Girişimi’ne alternatif olarak görüyor. Amerika Birleşik Devletleri (ABD), Hindistan, Suudi Arabistan, Birleşik Arap Emirlikleri (BAE), Fransa, Almanya, İtalya ve Avrupa Birliği (AB) liderlerinin ortaklaşa duyurduğu bu ekonomik koridor, Hindistan’ı Orta Doğu’ya bağlayacak Avrupa ise Asya, Orta Doğu ve Avrupa’yı kapsamaktadır. Amacı ülkeler arasındaki ticari ilişkileri genişleterek ekonomik kalkınmayı desteklemektir.
İki Temel Koridor
Hindistan’ın temel hedeflerinden olan bu girişim iki temel koridoru içermektedir: Hindistan’dan Orta Doğu’ya ve Orta Doğu’dan Avrupa’ya, Kuzey Koridorunun bir uzantısı olan IMEC Koridoru. Bu koridorlar üç kıtayı birbirine bağlayacak ve demiryolu, karayolu ve limanları entegre edecek. Koridorun ana hedefleri arasında bölgesel tedarik zincirlerinin güvenliğinin sağlanması, maliyetlerin düşürülmesi ve Asya, Orta Doğu ve Avrupa arasında geniş entegrasyonun sağlanması yer alıyor.
Mutabakat Zaptı’nı İmzalayan Ülkelerin Görüşleri:
Mutabakat Zaptı’nı imzalayan ülkeler, hızlı bir şekilde bir eylem planı hazırlamayı amaçlıyor. Ancak koridora ilişkin bilgiler şu anda yetersiz. ABD Başkanı Joe Biden koridoru “tarihi ve devrim niteliğinde bir önlem” olarak nitelendirdi. İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu, IMEC girişimini “Orta Doğu’nun ve İsrail’in çehresini değiştirecek ve dünya çapında etki yaratacak tarihteki en büyük iş birliği projesi” olarak nitelendirdi. AB Komisyonu Başkanı Ursula Von Der Leyen, koridoru “Hindistan, Orta Doğu ve Avrupa arasındaki en verimli rota” olarak nitelendirdi.
Türkiye’nin Rolü: Yol Geliştirme Projesi ve Beklentiler
Koridor haritaları Türkiye’nin bu projede yer almadığını göstermektedir Ancak Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, “Türkiye olmazsa koridor olmaz” diyerek, “Doğu-Batı trafiğine en uygun güzergah Türkiye’den geçmelidir.” İfadelerini kullandı. Bu açıklama bu konudaki tavrını net bir şekilde ifade ediyor. Türkiye’nin Basra Körfezi’ndeki en popüler limanını birbirine bağlayan “Kalkınma Yolu Projesi” de bu bağlama uyuyor. Bu projenin amacı Süveyş Kanalı’na hızlı ve uygun maliyetli bir alternatif sunmaktır.
IMEC’in Geleceği
IMEC Koridoru maliyetleri önemli ölçüde artırabilecek geniş dağ ve çöl bölgelerini kapsayan bir demiryolu ağının inşasını içermektedir. Bu projenin finansmanına ilişkin belirsizlikler var ve diğer benzer projeler gibi gecikebilir. Yunanistan’ın Pire limanı, projenin Avrupa kıtasına bağlantı noktası olarak gösteriliyor ancak bu resmi olarak doğrulanmadı. Pire limanının büyük bir kısmı Çinli COSCO şirketine ait olduğundan, İtalya gibi başka bir liman da alternatif olabilir.
Sonuç
Yeni Soğuk Savaş ve Çin Karşıtı Hareket IMEC projesi, merkezinde Hindistan ve Suudi Arabistan’ın yer aldığı çoklu jeoekonomik ve jeostratejik bir proje olarak görülebilir. Bu girişim sayesinde Hindistan, özellikle Orta Doğu’da enerji bağımlılığını sağlayarak, ABD ve Çin’den sonra bölgeye giren üçüncü güç haline geliyor. Bu taslak aynı zamanda Hindistan’ın Çin ve Rusya gibi ülkelerle ilişkilere ilişkin tutumunu da yansıtıyor. Ancak bu dengenin uzun vadede sürdürülebilirliği belirsizdir.
KAYNAKÇA
Korkmaz, Hüseyin (20.09.2023) “Görüş- Kuşak ve Yol Girişimi’ne Karşı IMEC Projesi.” https://www.aa.com.tr/tr/analiz/gorus-kusak-ve-yol-girisimine-karsi- imec-projesi/2996662
Yazan: Ömer Furkan Polat
*Makalelerdeki fikirler yazarına aittir ve Divan Araştırma ve Eğitim Derneği’nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.
