Son Gelişmeler Doğrultusunda Türkiye’nin Suriye Politikası

Giriş

Suriye açısından 2022 yılı, önceki yıllara göre göreli bir istikrar dönemidir. Ancak bu dönemde yaşanan gelişmeler, özellikle de Rusya-Ukrayna savaşının jeopolitik etkisi, Suriye’nin dengelerini derinden sarstı. Rusya’nın Suriye’den Ukrayna’ya askeri güç aktarması, İran’ın iç işleriyle ilgilenmesinin artması ve Biden yönetiminin Suriye’ye ilgisinin azalması gibi faktörler Türkiye’yi sahadaki konumunu sağlamlaştırmaya yöneltti. Ancak tarafların, pek çok tarafın dahil olduğu Suriye topraklarında büyük eylemlerden kaçındığını görüyoruz. Bu makalede son gelişmelere Suriye politikasına ve bunların bölgeye etkilerine bakacağız. Ve son olarak Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın 2023 Birleşmiş Milletler Zirvesinde Suriye başlıklı konuşmasına değiniyor olup Türkiye’nin Suriye politikasına bir bakış atacağız.

Suriye’nin Geleceği: Türkiye’nin 2023’te Yol Haritası

2023 yılı Suriye açısından önemli olan iki ana temayla öne çıkıyor. Birincisi Türkiye ile Suriye rejimi arasındaki normalleşme süreci. İkincisi ise Türkiye’nin PKK/YPG ye yönelik olası askeri operasyonudur. Bu iki varlık bölgenin geleceğini şekillendirmeye adaydır.

Türkiye ile Suriye arasındaki normalleşme süreci, müzakerelerin istihbarat düzeyinde ileri bir aşamaya getirilmesiyle başlayabilir. Türkiye ayrıca Suriye’ye kara operasyonu yapılmasına yönelik bir plan da önerdi. Ancak bu hareketliliğin nasıl şekilleneceği ve sonuçları bölgenin dengelerini etkileyebilir.

Bir diğer önemli konu ise Heyet Tahrir El Şam’ın (HTS) Afrin’e karşı aldığı karardır. HTŞ’nin bölgeye geri dönme ihtimali hâlâ bölgesel istikrarı tehdit eden bir unsurdur. 2023 yılı Suriye açısından büyük belirsizliklerin yanı sıra değişmez dengelerle dolu bir döneme işaret ediyor. Türkiye’nin bölgedeki politikaları ve diğer aktörlerin eylemleri bölgenin geleceğini

büyük ölçüde belirleyecek. Suriye 2023 için yeni bir rota belirlemeyi planlıyor ancak bunun nereye varacağı belirsizliğini koruyor.

 

2023 yılı Suriye’de Bahar Kalkanı Harekâtı (BKH) ile sağlanan ateşkesin sürdürülebileceği yıl olarak öne çıkıyor. Keza devletler arası müzakerelerin başlaması da buna örnektir. Bu dönem Suriye’de rejim ile muhalefet arasındaki barış ortamının sürdürülebilirliği açısından oldukça önemli. İdlib’deki sessizlik Heyet Tahrir El Şam’ın (HTŞ) dikkatini farklı bölgelere çektiği gözler önünde. HTŞ bu ateşkes ortamından yararlanarak Suriye muhalefeti içinde zayıf noktalar oluşturabilir ve bu noktalardan sızmaya devam edebilir. Ancak bu süreçte Türk siyaseti belirleyici rol oynayacak. Türkiye ile rejim arasında olası normalleşme sürecinin nasıl gerçekleşeceği 2023’ün en büyük sorularından biri. İstihbarat düzeyinde başlayan müzakerelerin bakanlar düzeyine ulaşması gerekiyor. 2023 yılı bu çalışmaların başlayacağı yıl olacak ama sonuçlarının ne olacağını, uygulamaya nasıl geçeceğini henüz bilinmemekte. Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın 2023 Birleşmiş Milletler Zirvesi’nde Suriye başlıklı konuşmasına değindiği üzere terör örgütlerine sıfır tolerans benimsenmesi buna ek olarak ise Suriye ile devletlerarası ilişkilerinin ön planda tutulması ile ilişkilerin nasıl yönleneceği konusunda bir mihenk taşı görevini görüyor. Terör örgütlerine imtiyaz tanımayan ve devletler arası ilişkileri esas alan bu tutum terörle mücadelede karşılaşılan engeller ve uluslararası ilişkilerin karmaşıklığı ile beraber, Türkiye’nin Suriye’deki faaliyetlerini nasıl organize edeceği konusunda daha fazla çaba göstermesini gerektirmektedir.

 

Suriye için 2023 yılı, ateşkesin devamı, normalleşme çabaları ve terörle mücadelenin gidişatı açısından belirsizliklerin yılı olacak gibi görünse de Türkiye’nin bu süreçlere öncülük etmedeki rolü ve uluslararası aktörlerle ilişkileri bölgedeki dengeleri belirlemeye devam edecek.

 
Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın BM Konuşması: Suriye’de Kararlılık ve Terörle Mücadele
 
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Birleşmiş Milletler (BM) Genel Kurulu’nda yaptığı konuşmada, Suriye’de uzun süredir devam eden çatışma ve istikrarsızlığa dikkat çekerek, Türkiye’nin bu krizin çözümüne yönelik çabalarına vurgu yaptı. Erdoğan, Birleşmiş Milletler ‘in bu krize etkili bir çözüm getiremeyeceğini vurgulayarak, Suriye’de insan hakları ihlallerinin devam ettiğini ve milyonlarca insanın yerinden edildiğini söyledi. Suriye’deki trajediye dikkat çeken Erdoğan, son 4 yılda 200 binden fazla insanın öldürüldüğüne, 9 milyona yakın kişinin de yerinden edildiğine dikkat çekti. Bu bağlamda Türkiye’nin Suriye ve Irak’ı istikrarsızlaştıran terör örgütlerine karşı amansız bir savaş yürüttüğünü vurguladı. DEAŞ ve PKK başta olmak üzere bölgenin en kanlı terör örgütlerine karşı kararlı bir duruş sergilediklerini söyledi.

Cumhurbaşkanı Erdoğan, Birleşmiş Milletler Genel Kurulu’nda yaptığı konuşmada, Türkiye’nin Suriye’nin kuzeyindeki Fırat Kalkanı Harekatı’nın bölgeyi işgalinden bu yana DEAŞ’a karşı elde edilen en büyük başarı olduğunu söyledi. Bu operasyon terör örgütleriyle mücadelede kararlılığın bir göstergesi olarak öne çıkıyor. Erdoğan’ın Birleşmiş Milletler ‘deki konuşmasında Türkiye’nin, Suriye’deki karmaşık ve zor olan duruma yaklaşımının yanı sıra terörle mücadeledeki kararlılığı da öne çıktı. Bu aynı zamanda uluslararası toplumun Suriye krizine daha etkili bir çözüm bulma sorumluluğunu da bir kez daha vurguluyor.

 

Sonuç

Suriye, uzun yıllardır süregelen çatışmalar, terör tehditleri ve istikrarsızlıkla mücadele ediyor. 2023 yılına gelindiğinde, bölgedeki karmaşık dinamikler ve belirsizlikler hala devam ediyor. Bahar Kalkanı Harekâtı gibi önemli gelişmeler, Türkiye’nin bölgedeki etkisini artırdığını ve terör örgütlerine karşı verilen mücadelede önemli adımlar atıldığını gösteriyor. Ancak Suriye’nin önündeki zorluklar hala büyük. BM’nin etkili bir çözüm sunamaması ve bölgeye barış getirememesi, insan hakları ihlallerinin ve yerinden edilmelerin devam etmesine neden oluyor. Türkiye’nin Suriye politikası, DEAŞ ve PKK gibi terör örgütleriyle mücadeledeki kararlılığını yansıtıyor ve bu mücadele devam ediyor.

 

2023 yılı, Suriye için daha fazla belirsizliğin yanı sıra umut dolu bir yıl olabilir. Türkiye’nin Suriye’deki çabaları, bölgenin istikrarına katkıda bulunabilir. Ancak uluslararası toplumun, Suriye krizine daha etkili bir çözüm bulma sorumluluğunu üstlenmesi gerekiyor. Suriye’nin geleceği, barış ve istikrar için atılacak adımlara bağlı olacak ve bölge halklarının acılarını sona erdirmek için uluslararası iş birliği ve çaba gerekecektir.

 

KAYNAKÇA 

Acun, Can, Kutluhan Görücü (Ocak 2023) “Türkiye’nin Suriye Politikası ve 2023 Senaryoları.” Kriter Dergisi 7(5) https://kriterdergi.com/dis-politika/turkiyenin-suriye- politikasi-ve-2023-senaryolari

Anadolu Ajansı (17 Eylül 2023) “Cumhurbaşkanı Erdoğan, 13’üncü kez Birleşmiş Milletler Genel Kuruluna Hitap edecek.” https://www.aa.com.tr/tr/politika/cumhurbaskani- erdogan-13uncu-kez-birlesmis-milletler-genel-kuruluna-hitap-edecek/2993265

 

Yazan: Ömer Furkan Polat

*Makalelerdeki fikirler yazarına aittir ve Divan Araştırma ve Eğitim Derneği’nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.