Uluslararası Açıklamalar/Tepkiler
Fas Ümmetin Sorunlarına Destek Heyeti ve Filistin’i Destekleme Fas Cephesi gibi kuruluşlar tarafından düzenlenen gösterilere binlerce kişi katıldı. Göstericiler, “Halklar nerede? Gazze’de yanarak ölüyorlar”, “Halk Filistin’i kurtarmak istiyor”, “Filistin emanettir, normalleşme ihanettir” ve “İnsan hakları nerede?” sloganları attı.
Fransa’da Çevreci Senatörler Grubu Başkanı Guillaume Gontard, tarih kitaplarının, aşırı sağcı İsrail Başbakan Binyamin Netanyahu’nun Gazze’de “açlığı silah olarak kullandığını” yazacağını belirtti.
Mısır Dışişleri Bakanı Samih Şukri ile Birleşmiş Milletler (BM) Genel Sekreteri Antonio Guterres, Gazze’de acil ateşkes çağrısı yaptı. Şukri burada, “Gazze’de derhal ateşkes sağlanması ve esirlerin serbest bırakılması çağrısı yapıyoruz. Gazze’ye daha fazla insani yardım girmesi gerekiyor.” dedi.
İngiltere’de İsrail’e silah tedarikini protesto eden göstericiler, İsrailli savunma sanayi şirketi Elbit Systems’ın Bristol şehrindeki merkezi önünde çadır kurdu. “Palestine Action” adlı grubun üyeleri, İngiltere’yi de “Gazze’deki soykırımın suç ortağı” olmakla itham etti. Şirketin önünde kurdukları çadırda boynunda kefiyeleriyle bütün gün nöbet tutan aktivistler, çadırın etrafına Filistin bayrakları astı.
Tel Aviv’de binlerce İsrailli, Gazze’ye saldırılar devam ederken Başbakan Binyamin Netanyahu hükümetinin istifası ve erken seçim talebiyle protesto düzenledi. Protesto alanında Netanyahu’nun yüzünün kanlı olduğu pankartların yanı sıra “Suç Bakanı” yazan pankartlar dikkati çekti. Ayrıca, “Sen baştasın sen suçlusun” afişleri taşıyan katılımcılar, Kolombiyalı suç örgütü elebaşı Pablo Escobar’ın fotoğrafıyla Netanyahu’nun resmini kolajladıkları “Bibi Escobar” yazılı dövizler taşıdı.
İspanya, İrlanda, Malta ve Slovenya’dan yapılan ortak yazılı açıklamaya göre, dört ülkenin liderleri, Brüksel’de düzenlenen AB zirvesi marjında Gazze ve Orta Doğu’daki durumla ilgili görüş alışverişinde bulunmak için bir araya geldi. Filistin’i tanımaya hazır olup olmadıklarını ele alan liderler, “doğru koşullar” sağlandığı ve olumlu katkıda bulunabileceği zaman bu kararı almaya hazır oldukları konusunda fikir birliğine vardı.
Kolombiya Cumhurbaşkanı Gustavo Petro, Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyinde, ABD’nin Gazze’de rehineler ile ateşkesi ilişkilendiren karar tasarısının veto edilmesine tepki gösterdi. Petro, “Rusya, Çin ve ABD’yi karşı karşıya getiren ticari çıkarların ötesinde, Gazze’de bombardımanda öldürülen çocuklar adına Rusya ve Çin’in, ABD’nin Gazze’ye ilişkin sunduğu ateşkes karar tasarısını desteklemesi gerekirdi. Aynı şekilde ABD’nin de Rusya ve Çin’den gelen benzer öneriler karşısında sessiz kalmaması gerekirdi. Kolombiya olarak Gazze’de bir ateşkesin sağlanması için ABD, Rusya ve Çin’e çağrıda bulunuyoruz.” ifadelerini kullandı.
İngiltere Dışişleri Bakanı David Cameron, “Açlığı engellemek için acilen harekete geçmeliyiz.” dedi. Cameron, Birleşmiş Milletler’e bağlı kuruluşların hazırladığı Entegre Gıda Güvenliği Aşama Sınıflandırması (IPC) raporuyla ilgili açıklamalarda bulundu. Cameron, rapora göre “Şu anki statüko sürdürülemez. Kıtlığı engellemek için acilen harekete geçmeliyiz.” değerlendirmesini yaptı.
Karadağ’ın başkenti Podgo Filistin ile Dayanışma Hareketi tarafından düzenlenen gösteriye katılan yüzlerce kişi, ellerinde Filistin bayraklarıyla Karadağ parlamento binasına yürüdü. Göstericiler, ABD’nin Podgoritsa Büyükelçiliği binası önünde durarak, “özgür Filistin” ve “soykırımı durdurun” sloganları attı. Gösterinin organizatörlerinden Petar Markovic, Karadağ hükümeti ve parlamentosunun, Filistin konusunda somut adımlar atması gerektiğini söyledi.
Fransa’da muhalif milletvekili Thomas Portes, “Fransa daha ne kadar zaman Filistin halkını yok etmek için İsrail ordusu suçluları yanında görev alan Fransız-İsraillilere gözünü yumacak? Fransa (Gazze’deki) soykırımın suç ortağıdır.” ifadelerini kullandı.
Almanya Dışişleri Bakanı Annalena Baerbock, Gazze’de haftalardır yeterli gıda alamayan milyonlarca kişi ve çok sayıda çocuk için “insani ara” ihtiyacının olduğunu vurgulayan Baerbock, “Bunu başarmak için elimizden gelen her şeyi yapıyoruz ve Şansölye’nin bu hafta sonu İsrail’de açıkça ifade ettiği gibi, İsrail’in dostları olarak Gazze’ye insani yardım artık İsrail hükümeti tarafından güvence altına alınmalıdır. Yaşanan acılar tek kelimeyle dayanılmaz.” dedi.
Birleşik Arap Emirlikleri ve Katar, Gazze Şeridi’ne insani yardım girişinin hızlandırılması ve ateşkes çağrısında bulundu. Katar Başbakanı ve Dışişleri Bakanı Muhammed bin Abdurrahman Al Sani, ülkesini ziyaret eden BAE Dışişleri Bakanı Abdullah bin Zayid Al Nahyan ile başkent Doha’da bir araya geldi. Görüşme sırasında Gazze Şeridi’ne insani yardım girişinin engelsiz bir şekilde hızlandırılması gerektiği vurgulandı.
Dünya Sağlık Örgütü Genel Direktörü Tedros Adhanom Ghebreyesus, İsrail’in saldırılarının sürdüğü Gazze Şeridi’ndeki hastanelerin korunması çağrısında bulunarak, “Şifa Hastanesinde, sağlık çalışanları, hastalar ve sivilleri tehlikeye atan durumdan büyük endişe duyuyoruz.” dedi. Ghebreyesus, “Gazze’nin kuzeyindeki Şifa Hastanesinde, sağlık çalışanları, hastalar ve sivilleri tehlikeye atan durumdan büyük endişe duyuyoruz.” dedi.
Avrupa Birliği (AB) Dış İlişkiler ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi Josep Borrell, Gazze’deki durumun kabul edilemez olduğunu belirterek, “Tek çözüm, İsrail’e siyasi baskı uygulamaktır.” dedi. AB’nin İsrail’e baskı yaptığını vurgulayan Borrell, “Bizim tarafımızdan, bu durumun kabul edilemez olduğunu anlamalarını sağlamak için İsrail’e siyasi ve diplomatik baskı yapılıyor. AB’deki tüm siyasi liderlerimiz her zaman bunu söylüyordu ve bugün de bu durumun kabul edilemez olduğu konusunda net bir fikir birliği vardı. Tek çözüm, İsrail’e siyasi baskı uygulamaktır.” diye konuştu.
Birleşmiş Milletler Çocuklara Yardım Fonu (UNICEF) İcra Direktörü Catherine Russell, Gazze’de hayatını kaybeden çocukların sayısının çok yüksek olduğunu belirterek, “Gazze’de çocuklar yetersiz beslenme nedeniyle ölüyor.” dedi.
Birleşmiş Milletler (BM) Kadın Birimi İcra Direktörü Sima Bahous, Gazze’de kadınların çektikleri zorluklara işaret ederek, “Gazze’de kadınların acilen ateşkese ihtiyacı var.” açıklamasında bulundu. Bahous, Gazze’deki kadınların yaşam koşullarının tahayyül edilemeyecek kadar kötü olduğunu belirterek, “Gazze’de kadınların acilen ateşkese ihtiyacı var.” vurgusunda bulundu.
Birleşmiş Milletler İsrail bombardımanı altındaki Gazze’ye ilişkin yeni bir açıklama yaptı. BM Genel Sekreteri Antony Guterres, “Gazze’deki gıda güvensizliğine ilişkin rapor, sahadaki koşulların dehşet verici bir iddianamesi. Bu tamamen insan eliyle yaratılan bir felaket” dedi.
Avrupa Birliği (AB) Dış İlişkiler ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi Josep Borrell, “Gazze, savaştan önce en büyük açık hava hapishanesiydi. Bugün ise en büyük açık hava mezarlığı. On binlerce insan için bir mezarlık ama aynı zamanda uluslararası insancıl hukukun en önemli ilkelerinin birçoğu için de bir mezarlık” dedi.
Birleşmiş Milletler Dünya Gıda Programı Başekonomisti Arif Husain, özellikle Gazze’nin kuzeyinde çocukların açlıktan öldüğüne dikkati çekerek, “Gazze’nin kuzeyine giremezsek 20-30 değil binlerce çocuk ölecek. Buna izin veremeyiz.” dedi. Husain, “İnsani yardım çalışanları için kıtlık, toplu olarak başarısız olduğumuzun ilanı anlamına gelir. Başaramadık ve insanlar, çocuklar açlıktan öldü anlamına gelir.” dedi.
Avrupa-Akdeniz İnsan Hakları İzleme Örgütü (Euro-Med), İsrail Gazze’de Filistinlileri kanını korkunç şekilde akıttığını ve Şifa Hastanesi muhitindeki onlarca evi yaktığını açıkladı. Cenevre merkezli Euro-Med’ten konuyla ilgili yapılan yazılı açıklamada, 7 Ekim 2023’ten bu yana Gazze Şeridi sakinlerine karşı işlediği soykırım suçunu tehlikeli bir şekilde tırmandırdığı belirtildi. İsrail ordusunun Şifa Hastanesi çevresini bir savaş sahasına çevirdiği ifade edilen Euro-Med’in açıklamasında İsrail’in, Şifa Hastanesinde tedavi gören hastalara ve yaralıları tedavi ve yiyeceksiz bıraktığı belirtildi. Filistinlilere yönelik ağır kötü muamele ve işkenceye ilişkin çok sayıda başvuru alındığı bildirilen açıklamada, “Euro-Med, uluslararası toplumu, Filistinli sivillerin, hastaların, yaralıların, yerinden edilmişlerin ve sağlık ekiplerinin, İsrail’in Gazze Şeridi’nde beş aydan uzun süredir işlediği soykırım suçundan korunması için derhal ve ciddi bir şekilde müdahale etmeye çağırıyor.” denildi.
İsrailli emekli Tümgeneral Yitzhak Brik, ülkesinin Gazze Şeridi’nde Hamas’la savaşı kaybettiğini ve İsrail iç cephesinin “geniş bir bölgesel savaşa hazırlıklı olmadığını” kaydetti. İsrailli emekli Tümgeneral Brik, “Birçok insana uzun süre yalan söyleyemezsiniz. Gazze Şeridi’nde ve Lübnan’da Hizbullah’a karşı yaşananlar er ya da geç yüzümüzde patlayacak ve o zaman gerçek tüm sırlarıyla ortaya çıkacaktır.” cümlesini kurdu. “Askerlerimiz her gün bubi tuzaklı evlere herhangi bir denetim yapılmadan girip gerekli önlemleri almadıkları için tuzak ve patlayıcılarla öldürülüyor ve ağır yaralanıyor.” değerlendirmesinde bulundu.
Filistin’den Yapılan Açıklamalar
Filistin Dışişleri Bakanlığı, İsrail ordusunun Gazze Şeridi’nin güneyindeki Refah kentine “herhangi bir duyuru yapmadan ve kimseden izin beklemeden” saldırı başlattığını açıkladı. Bakanlıktan yapılan yazılı açıklamada, “Filistin Dışişleri Bakanlığı, İsrail’in Gazze Şeridi’nin kuzeyinden ve merkezinden milyonlarca yerinden edilmiş insanın bulunduğu kentin işgal edilmemesine ilişkin uluslararası uyarılara aldırış etmeden Refah kentine düzenlediği kanlı hava saldırıları ile sistematik yıkıcı operasyonlarını şiddetle kınıyoruz.” ifadesine yer verildi.
Gazze Şeridi’ndeki Filistin Sağlık Bakanlığı, İsrail güçlerinin Eş-Şifa Tıp Kompleksi’ni (Şifa Hastanesi) yoğun ateş eşliğinde kuşattığını belirterek, hastaneye yönelik yapılanları uluslararası insancıl hukukun açık ihlali olarak nitelendirdi. Şifa Hastanesi’ne saldırının amacının Gazze Şeridi’nin kuzeyindeki sağlık sistemini çökertmek olduğu kaydedilen açıklamada, hastanedeki sağlık personelinin, hastaların ve yerinden edilmiş kişilerin hayatlarından İsrail güçleri sorumlu tutuldu.
Filistin resmi haber ajansı WAFA’da, Filistin Devlet Başkanı Abbas’ın Dünya Su Günü dolayısıyla yaptığı açıklamaya yer verildi. Abbas, “Bu yıl Dünya Su Günü’nde, Gazze’deki Filistin halkı, dünyanın daha önce görmediği bir şekilde, işgalin en iğrenç biçimde insanlık dışı suçlarına maruz kalıyor.” dedi ve şunları ekledi: “Kanalizasyon sistemini bozan ve atık suyu taşıran İsrail, Gazze’yi kasten susuz bırakarak salgın hastalığa yol açıyor.”
Filistin resmi haber ajansı WAFA’ya göre, Enformasyon Bakanı ve Devlet Başkanlığı Sözcüsü Nebil Ebu Rudeyne yaptığı açıklamada, “Güvenlik ve istikrar kimse için sağlanmayacak, İsrail’in bu azgınlığının bedelini herkes ödeyecek.” dedi. Ebu Rudeyne, İsrail makamlarını durmaya zorlamak için başta ABD olmak üzere acil uluslararası müdahalenin gerektiğini vurguladı.
Filistin hükümeti, İsrail ordusunun Şifa Tıp Kompleksi’ni (Şifa Hastanesi) tanklarla, insansız hava araçlarıyla ve silahlarla basarak içeride ateş açmasını, “İsrail’in sağlık sektörünü ortadan kaldırma ve hastaneleri yok etme yönündeki kasıtlı niyetini doğrulayan” savaş suçu olarak nitelendirdi. Baskında ölen ve yaralananların olduğu bildirildi.
Filistin Kurtuluş Örgütüne bağlı Ayrım Duvarı ve Yahudi Yerleşim Birimleriyle Mücadele Konseyi Başkanı Müeyyed Şaban konuyla ilgili yazılı açıklama yaptı. Batı Şeria topraklarının 2024’te son 30 yılın en büyük toprak gasbına tanık olduğunu ifade eden Şaban, İsrail’in, “devlet arazisi” olduğu gerekçesiyle el koyduğu arazilerin toplam yüz ölçümünün 10 bin 640 dönüme ulaştığını kaydetti. Şaban, el konan araziler arasında 2 bin 640 dönümle Kudüs’ün doğusundaki El-Ayzeriyye ve Ebu Dis beldeleri, 8 bin dönümle de Batı Şeria’nın kuzeyindeki Ürdün Vadisi bölgesinin yer aldığını aktardı. İsrail hükümetinin, çeşitli gerekçelerle Filistin topraklarının kontrolünü ele geçirme planlarını sürdürdüğünü belirten Şaban, son yapılan “devlet arazisi ilanlarının” mevcut Yahudi yerleşim birimlerini birbirine bağlayarak Batı Şeria’daki Filistin köylerini birbirinden koparmayı amaçladığına işaret etti.
HAMAS
Hamas, İsrail ordusunun, kara işgalini sürdürdüğü Gazze Şeridi’nin merkezinden kuzeyine insani yardımlara eşlik eden yerel ekipleri hedef almasını, “Filistinlileri Gazze’den sürmeyi amaçlayan İsrail’in sadistliğinin kanıtı” olarak nitelendirdi.
Hamas’tan yapılan yazılı açıklamada, “İsrail, Emel Hastanesi ve Nasır Hastanesine düzenlediği baskınlarla Gazze’deki sağlık sistemi ve hastanelere yönelik faşist saldırılar düzenliyor.” ifadelerine yer verilen açıklamada, İsrail’in Şifa Hastanesinde işlediği suçları devam ettirdiği vurgulandı. Açıklamada, “Bu durum, İsrail’in başta hastaneler olmak üzere Gazze Şeridi’ndeki tüm yaşam olanaklarını yok ederek onları topraklarından sürmeye çalıştığını ve halkımıza karşı imha savaşı yürüttüğünü kanıtlıyor.” denildi.
Hamas Hareketi Siyasi Büro Üyesi Usame el-Hamdan, Katar ve Mısırlı arabulucuların taleplerine yanıt verdiklerini ve Gazze Şeridi’nde ateşkes için İsrail ile anlaşmaya varılması konusunda esneklik gösterdiklerini söyledi.
UNRWA
UNRWA Genel Komiseri Philippe Lazzarini, ABD’nin Gazze’ye insani yardım sağlayan UNRWA’nın fonunu Mart 2025’e kadar durdurmasının, Gazze ve bölgedeki Filistinli mülteciler için olumsuz etkilere yol açacağını belirtti.
Suudi Arabistan, İsrail saldırıları altındaki Gazze Şeridi’nde üstlendiği rolü desteklemek için Birleşmiş Milletler Yakın Doğu’daki Filistinli Mültecilere Yardım ve Bayındırlık Ajansına (UNRWA) 40 milyon dolar fon sağlayacağını duyurdu.
İsrail
İsrail Hükümeti Basın Ofisi’nden yapılan açıklamada, Uluslararası kamuoyunun itirazlarına rağmen Gazze’nin güneyindeki Refah’a beklenen saldırı konusuna değinen Başbakan Netanyahu, “Refah’a gireceğiz ve kesin zafere ulaşacağız.” Dedi.
İsrail Stratejik İşler Bakanı ve Savaş Kabinesi Üyesi Ron Dermer, Gazze’nin güneyinde yaklaşık 1,5 milyon sivilin sığındığı Refah kentine kara saldırısını ABD karşı çıksa da başlatacaklarını açıkladı.
Uluslararası Adalet Divanı’nda (UAD) soykırım suçlamasıyla yargılanan İsrail, Divan’a gönderdiği savunmada Gazze’deki açlık ve katliamlardaki sorumluluğunu kabul etmedi. İsrail, Gazze’deki açlık ve katliamlardan kendisini sorumlu tutan Güney Afrika’nın iddiaları için, “Bunlar gerçekte ve hukukta tamamen asılsızdır, ahlaki açıdan iğrençtir ve hem Soykırım Sözleşmesi’nin hem de UAD’nin yetkisinin kötüye kullanılmasını temsil etmektedir.” dedi.
İsrail Meclisi Ulusal Güvenlik Komisyonu Başkanı Tzvika Foghel, Filistinlilerin gönüllü göçünü teşvik etme çağrısında bulunarak, “İsrail, Gazze Şeridi’nin kuzeyinin tamamına Yahudiler yerleştiğinde, savaşı bitirmelidir” dedi. Foghel, “İsrail, Gazze Şeridi’nin kuzeyinin tamamına Yahudiler yerleştiğinde, savaşı bitirmelidir.” Dedi. “Hamas’ın 7 Ekim’in bedelini Gazze’den çıkarılmakla ödeyeceğini” ileri süren Foghel, “Filistinlilerin gönüllü göçünü teşvik ediyorum ve kim bunu yapmak isterse benden hibe alacaktır.” ifadelerini kullandı.
İsrail hükümetinin Batı Şeria’nın Ürdün Vadisi bölgesinde 8 bin dönüm araziye “devlet arazisi” olduğunu iddia ederek el koyduğu belirlendi. El konulan arazinin yasa dışı Yahudi yerleşim yerleri inşası için kullanabileceği ifade edildi. Ürdün Vadisi’ndeki söz konusu arazinin “devlet arazisi ilan edilmesinin” İsrail hükümetindeki aşırı sağcı Maliye Bakanı Bezalel Smotrich’in nezaretinde olduğu aktarıldı. Smotrich, söz konusu adımı “önemli ve stratejik” şeklinde niteleyerek, yasa dışı Yahudi yerleşim yerlerinin kurulmasını teşvik ettiklerini kaydetti.
Refah’a Olası Askeri Operasyon
ABD Dışişleri Bakanlığı, Başkan Joe Biden ile görüşmesinin ardından Refah’a “kara operasyonu” planlarının halen sürdüğünü açıklayan İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu’nun yaklaşımına katılmadıklarını ve kente yönelik “askeri operasyonun” felaket olacağını belirtti.
ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken, İsrail’in Gazze Şeridinin güneyinde 1,5 milyon Filistinlinin sığındığı Refah’a olası kara saldırısına ilişkin, “Refah’a bir askeri operasyon İsrail’e beklediği güvenliği sağlamayacak. Refah saldırısı İsrail’i dünyada daha da yalnızlaştırma riski taşıyor.” ifadesini kullandı.
ABD Başkan Yardımcısı Kamala Harris, İsrail’in tüm uyarılara rağmen Refah’a yönelik olası saldırısının “çok büyük hata” olacağını dile getirdi. Harris “Her türlü Refah’a yönelik kapsamlı bir askeri operasyonun çok büyük bir hata olacağını açık bir şekilde söyledik.” dedi.
Önemli Gelişmeler
İsrail güçleri, iftar saatinde Gazze kentinin batı kesiminde yer alan Şifa Hastanesi çevresine yoğun top atışıyla saldırılar düzenledi. Bölgenin birçok yerinde yangınlara sebep olan saldırılar sonucu aralarında kadın ve çocukların da bulunduğu onlarca Filistinli hayatını kaybetti ve yaralandı.
Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyinde (BMGK), ABD’nin Gazze’de ateşkesi rehinelerin bırakılmasıyla ilişkilendirip diplomasiyi destekleme çağrısıyla yetinen karar tasarısı, Rusya ve Çin tarafından veto edildi.
İsrail’e yeni askeri yardımları onaylayan ve Gazze’ye insani yardım sağlayan Birleşmiş Milletler Yakın Doğu’daki Filistinli Mültecilere Yardım ve Bayındırlık Ajansının (UNRWA) fonunu Mart 2025’e kadar durduran geçici bütçe tasarısı, ABD Kongresinden geçti.
Ürdün ordusundan yapılan açıklamada Gazze Şeridi’nin kuzeyine havadan 6 yardım indirme operasyonu gerçekleştirildiği belirtilen açıklamada, operasyonların, Ürdün’den 2, Mısır, ABD, Almanya ve Singapur’dan 4 uçağın katılımıyla gerçekleştirildiği aktarıldı.
İsrail ordusunun, Gazze Şeridi’ne 7 Ekim 2023’ten bu yana düzenlediği saldırılarda 14 bin 280 çocuk yaşamını yitirdi. Medya Ofisinin verilerine göre, İsrail ordusu, 7 Ekim’den bu yana toplam 2 bin 848 katliam gerçekleştirdi. İsrail’in düzenlediği saldırılarda 14 bin 280’i çocuk ve 9 bin 340’ı kadın olmak üzere 32 bin 226 kişi hayatını kaybetti, yaralananların sayısı ise 74 bin 518’e ulaştı. İsrail saldırılarında mağdur olanların yüzde 73’ünü kadınlar ve çocuklar oluştururken, öldürülenler arasında 364 sağlık çalışanı, 48 sivil savunma personeli ve 136 gazeteci bulunuyor. Gazze’de şu ana kadar 27 çocuk da açlık nedeniyle yaşamını yitirdi.
YAZAN: EMİRCAN OBAK
