İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ’NİN AZERBAYCAN TARIMINA ETKİSİ VE TARIM SEKTÖRÜNDE KARŞILAŞILAN ZORLUKLAR
Yazan: Yeşim Saraçoğlu
ÖZ
Küresel ısınmanın etkisi tüm dünyada olduğu gibi Azerbaycan’da da fark ediliyor. Azerbaycan sıcaklığı küresel ısınmanın etkisiyle son 100 yılda 1.30 °C kadar arttı. Bu ısınmanın sonucunda elbette tarım da dahil olmak üzere pek çok alan etkilenmiş durumda. İklim değişikliği sonucu artan sıcaklık ve doğal afetler doğrudan tarımı etkiliyor çünkü tarım doğrudan iklime-doğaya bağlı gelişen bir alandır. Sonuç olarak iklim değişikliğinden en çok etkilenen sektör tarım sektörüdür. Çalışmamda Azerbaycan’da yaşanan iklim değişikliğinin Azerbaycan tarımına olan etkisi aktarılmaya çalışılmıştır.
Anahtar Kelimeler: İklim değişikliği, Azerbaycan, Tarım
ABSTRACT
The effect of global warming is noticed in Azerbaijan as well as all over the world. Due to the effect of global warming,the temperature in Azerbaijan has increased by 1.30 degrees in the last 100 years. Of course, agriculture and many other areas have been affected by this warming. Temperature increase and natural disasters directly affect agriculture because agriculture is a field directly dependent on natüre and climate. The area most affected by climate change is agriculture. In my study, I will explain the effect of climate change in Azerbaijan on Azerbaijani agriculture.
Keywords: Climate change, Azerbaijan, Agriculture
Son 100 yılda sıcaklığı 1.30°C artan Azerbaycan, tarım alanında bu sıcaklıktan etkilenmiş durumda. İklim değişikliğinden en çok etkilenen sektör tarım sektörüdür çünkü tarım doğrudan doğruya doğaya ve iklime bağlı olarak gelişen bir alandır. İklim değişikliğinin Azerbaycan tarımına olan etkilerine baktığımızda karşımıza temelde üç tane problem çıkıyor:
1-Mahsullerde azalma
2-Sulama suyuna olan talebin artması
3-Ekin ve hasat zamanında sapmalar
İlk problem olan mahsullerde azalma, meydana getirebileceği sonuçlar bakımından risklidir. Çünkü sonuçları ekonomiyi, güvenliği ve hayatımızı doğrudan etkiliyor. İkinci problem olarak ele aldığımız sulama suyuna olan talebin artmasının nedeni ise iklim değişikliği sonucu Azerbaycan’da yağışların azalmasıdır. Bu durum su kaynaklarına olan talebi artırdığı için su kaynaklarının tükenmesi ihtimalini uyandırıyor. Üçüncü problem olan ekin ve hasat zamanında saplamalar ise ekonomiyi ve ihtiyaç duyulan ürünün üretim miktarını ciddi anlamda etkiliyor.
İklim Değişikliği Sonucu Azerbaycan Tarımında Mahsullerde Azalma
Mahsullerde azalma, risk düzeyi yüksek bir mevzudur. Çünkü mahsullerde azalmanın meydana getireceği sonuçlar güvenliği, ekonomiyi ve hayatımızı doğrudan etkiliyor. Azerbaycan’da üretilen çok miktarda ürün dış ülkelere ihraç ediliyor. Ürün azalması ihracın azalmasına yol açtığı için ülke ekonomisini doğrudan etkiliyor. Azerbaycanlı bir nar üreticisinin aktarımına göre yağışların azalmasıyla bu yıl nar üretim miktarı geçen seneye göre %30-40 civarında azalmış. Örnekte de görüldüğü üzere iklim değişikliği sonucu oluşan olumsuz şartlar mahsul azalmasına neden oluyor. Mahsul azalmasının sonuçlarından bir diğeri de gıda pahalılığının artmasıdır. Ne kadar az ürün elde edilirse elde edilen ürün o kadar pahalı oluyor. Bir diğer olumsuz etki ise gıda güvenliğidir. Gıda güvenliğinden kasıt, gıdanın besin değerini kaybetmemiş, fiziksel ve kimyasal olarak olması gereken özellikte olmasıdır. Mahsul azalması sonucu gıda talebini karşılamak için kullanılan ilaçlama vb. yöntemler gıda güvenliğini olumsuz etkileyebilmekte.
İklim Değişikliği Sonucu Azerbaycan’da Yağış ve Sulama Problemi
Azerbaycan’da iklim değiştikçe yağış azalıyor. Yağışın azalması ile toprakta çeşitli böcek, parazit, kemirgen gibi tarımı olumsuz etkileyen canlılar artmaya başladı. Yağışların mevsimsel olarak eşit olmayan dağılımı ve zamansız yağması ise verimi düşürüyor. Azerbaycanlı çiftçi olan Müşfik İftarzade iklim değişikliğinin getirdiği olumsuz etkiler nedeniyle mahsullerinin hektar başına 20 ton kadar düştüğünü aktarıyor. Bu örnekte de görüldüğü üzere yağış azalması mahsul miktarını etkilemiş durumda. Yağış azalmasının sonucu olarak topraktaki nem oranı azalıyor bu durumda ekilen tohumun gelişimi ve verimi olumsuz yönde etkileniyor. Bu olumsuz etkiyi azaltmak adına sulama talebi artıyor. Su kaynaklarına artan talepten dolayı son 10 yılda Azerbaycan su kaynakları 32 milyar metreküpten 25 milyar metreküpe düştü. Yağış azlığı kuraklığa da neden oluyor öyle ki, Azerbaycan’da 48.000 hektar tarım alanı kuraklıktan etkilenmiş durumda ve 502 Azerbaycanlı çiftçi atmosferik yağışlardan zarar gördü. Özetle, yağışın azalması; verim, ürün miktarı ve su kaynaklarına ciddi anlamda olumsuz etki yaratıyor. Tüm bu etkiler çiftçilere ekonomik olarak, tüketicilere ise gıda talebinin karşılanamaması ve pahalılık olarak geri dönüyor.
İklim Değişikliğinde Tarım Adına Alınabilecek Önlemler
İklim değişikliğine karşı iki yöntem ile tedbirler alınabilir. Birinci tedbir uyum tedbiridir. Uyum tedbiri, oluşan şartlara karşı ayak uydurmaya çalışmaktır. Örneğin iklim değişikliği su kaynaklarının azalmasına neden oluyorsa geleneksel sulama yerine modern sulama tercih edilir. Azaltım tedbiri ise iklim değişikliğinin nedenlerini ortadan kaldırmak için alınan önlemlerdir. Mesela sera gazlarının emisyonlarını azaltarak iklim değişikliğine karşı önlem alabiliriz.
Sonuç
İklim değişikliğinin Azerbaycan tarımında meydana getirdiği mahsullerin azalması, pahalılık, su kaynaklarının azalması, yol açtığı olumsuzluklar ile bizlere geri dönüyor. Tüm bu olumsuzluklara karşı alınacak uyum ve azaltma tedbirleri birlikte uygulanmalı ve tarımla uğraşan topluluklara öğretilmelidir. Aksi takdirde kıtlık, pahalılık, su kaynaklarının tükenmesi, gıda güvenliğinde azalmalar, gıda üreticilerinin ekonomik yönden zorlanması ve gıda ihracatının azalması gibi problemlerle karşı karşıya kalınabilir.
ELEKTRONİK KAYNAKÇA
https://eco.gov.az/az/hidrometeorologiya/iqlim-deyismeleri
https://arqument.az/az/kend-teserrufati-ciddi-tehlukede-iqlim-deyisikliyi-ilbeil-fesadlari-artirir/
https://az.trend.az/azerbaijan/society/3188302.html
