Giriş
Sürdürülebilirlik kavramı ilk defa 1972’ de Stockholm’de gerçekleşen BM İnsan Çevresi Konferansı toplantısında geçmektedir. Daha sonra 1987 yılında yayınlanan Ortak Geleceğimiz raporunda günümüzde kullanılan tanımı yapılmış ve “Gelecek kuşakların kendi ihtiyaçlarını karşılaşabilmelerini tehlikeye sokmaksızın bugünün kuşaklarının ihtiyaçlarını karşılayabilecek kalkınma” olarak tanımlanmıştır.
Sürdürülebilirlik kavramı her alanda ve sektörde olduğu gibi enerji sektöründe de önemli bir konumda yer almaktadır. Öyle ki Birleşmiş Milletlerin 17 sürdürülebilirlik kalkınma hedefleri bulunmaktadır. Bunlar; yoksulluğa son, açlığa son, nitelikli eğitim gibi başlıklarda ele alınmaktadır. İklim Eylemi de Birleşmiş Milletler’in 17 sürdürülebilirlik kalkınma hedefleri arasında yer almaktadır. Enerji sektöründe sürdürülebilirlik, yenilebilir veya temiz enerji kullanımının artırılması gerekliliğini ortaya koymaktadır. Çünkü enerjide verimliliğin yükseltilmesi için yenilebilir enerji kaynaklarının kullanımı teşvik edilmeli ve bu yönde çeşitli adımlar atılması gerekmektedir. Yenilebilir enerji kaynakları; rüzgâr enerjisi, jeotermal kaynakları, güneş enerjisi ve hidroelektrik enerjisi gibi kaynakları içermektedir.
Azerbaycan’da Enerji Sektörünün Sürdürülebilirlik Perspektifinden Değerlendirilmesi
Azerbaycan ekonomik yapısı incelendiğinde elinde bulundurduğu petrol ve doğal gaz ön plana çıkmaktadır. Özellikle petrol ve doğal gaz konusunda Avrupa’ya ihraç eden pozisyonda olan Azerbaycan, 2021 yılında ihracat bölümünde enerji sektörünün çok yüksek olduğu gözlemlenmektedir. Bu nedenle Azerbaycan’da enerji sektörü ve enerji sektöründe sürdürülebilirlik, önem arz etmektedir. COP 29’un 2024 Kasım ayında Azerbaycan’da gerçekleşecek olmasından dolayı temiz enerji, yenilebilir enerji kaynakları vb. konular Azerbaycan’da ele alınmaktadır. COP zirvelerinde genel olarak yeşil gelecek, temiz enerji gibi konuların tüm dünya ülkeleri ve liderleri tarafından görüşülmesi COP zirvelerini diğer zirve ve toplantılardan ayırt eden noktadır. COP 29’un Azerbaycan’da gerçekleşecek olması Azerbaycan açısından oldukça stratejik bir fırsattır. Bunun en büyük sebebi COP 29 zirvesinde ele alınacak konu başlıklarının Azerbaycan açısından büyük bir boşluğu dolduracak olmasından kaynaklanmaktadır. Petrol ve doğal gaza karşı yenilebilir enerji kaynaklarının kullanımı oldukça önemlidir. Azerbaycan’ın COP 29 zirvesi için attığı adımlar bu alanda ne kadar çok istekli olduğunu göstermektedir. Örneğin, Karabağ bölgesinin “Yeşil Enerji Bölgesi” olarak ilan edilmesi ve bu minvalde akıllı köylerin bölgede yükselmesi örnek olarak gösterilebilir. Özellikle Azerbaycan Enerji Bakanı Parviz Şahbazov’un “Petrol ve gazın tamamen ortadan kaldırılması, %85’i hidrokarbonlardan, %55’i petrol ve gazdan oluşan mevcut enerji sisteminin dönüşümüne kısa vadede bir çözüm değildir. Enerji geçişi, enerji güvenliğini, karşılanabilirliğini ve çevresel sürdürülebilirliği dikkate alan uzun vadeli bir süreçtir. Dengeli bir enerji sistemine ulaşmak için, petrol ve gaz sektöründeki yatırımlara devam etme ihtiyacını sorgulamadan, aynı zamanda yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanımını da genişletmek önemlidir. Doğru ve rasyonel bir enerji dönüşümü politikasını uygulayabilecek olanlar, kendileri ve ortakları için enerji güvenliğini sağlamış olan ülkelerdir.” Yaklaşımı, bir anlamda Azerbaycan enerji politikasını da anlatmaktadır. Çünkü bu süreçte Azerbaycan yenilebilir enerji kaynaklarını artırmaya devam ederken aynı zamanda elinde bulundurduğu petrol ve doğal gaz gibi kaynakları da doğru kullanmaya devam etmelidir.
Azerbaycan’da Yenilebilir Enerji Kaynakları
Azerbaycan’ın batı ve güneybatısında yer alan Karabağ ve çevresinde rüzgâr ve güneş enerjisi için önemli bir potansiyel bir bölgedir. Azerbaycan’ın 160 GW’lık büyük bir yenilenebilir enerji potansiyeline sahip olduğu bilinmektedir. Bu konuda son dönemde Azerbaycan’a çeşitli yatırımlar yapıldığı da bilinmektedir. Azerbaycan’ın Ankara Büyükelçisi Memmedov yenilebilir enerji yatırımları konusunda şu açıklamada bulunmuştur. “Türk şirketleri Achar Enerji, Eksim Holding, Best Brands Energy Group, Renevo Enerji, Solar APEX, Zorlu Enerji ülkemizde gerçekleştirilecek yenilenebilir enerji projelerine ilgi duyduklarını ve işgalden kurtarılan Kelbecer ve Laçın illerinin enerjilerinin yenilenebilir enerji yoluyla sağlanması amacıyla toplam kapasitesi 100 megavata kadar olan rüzgâr santrali projesinin hayata geçirilmesine ilişkin Enerji Bakanlığı tarafından hazırlanan bilgi talep belgesi Türk firmalarına sunuldu.” Özellikle Azerbaycan’da yenilebilir enerji kaynaklarına olan ilgiyi göstermek adına 2020 yılında Enerji Bakanlığına bağlı Yenilenebilir Enerji Kaynakları Devlet Ajansı kurulduğunu belirtmek gerekir.
Sonuç
Temiz enerji konusunda Dünya’da olduğu gibi Azerbaycan’da çeşitli yatırımlar yapılmakta ve bu konuda birçok adım atılmaktadır. Azerbaycan’ın enerji ve petrole dayalı ihracat oranının yüksek olması avantajlarıyla beraber dezavantajları da beraberinde getirmektedir. Bu noktada COP 29’un Azerbaycan’da yapılacak olması hem dünya ülkelerinin Azerbaycan’a çeşitli yatırımlar yapmasına hem de Azerbaycan’ın sürdürülebilirlik konusunda çalışmalarını artırmasına sebep olmaktadır. Azerbaycan’ın enerji sektöründe sürdürülebilir olmasıyla beraber ekonomide çeşitlenmenin de önü açılmış olacaktır. Sürdürülebilirlik kavramı Dünya’da olduğu gibi Azerbaycan’da da ön plana çıkmaya devam etmektedir.
Kaynakça:
chrome-extension://efaidnbmnnnibpcajpcglclefindmkaj/https://www.deik.org.tr/uploads/azerbaycan-bilgi-notu_ekim22.pdf
https://yesilekonomi.com/masdar-azerbaycanda-1-gwlik-yenilenebilir-enerji-yatirimina-baslayacak/
Sürdürülebilir Kalkınma ve Kurumsal Sürdürülebilirlik Çerçevesinde Kurumsal Sosyal Sorumluluk Kavramının Değerlendirilmesi, Elif Engin- Burcu Eker Akgöz
YAZAN: ÖMER FARUK ARSLAN
